ՀՀ էներգետիկան

Հայաստանի էներգետիկան բնութագրում է էներգիայի և էլեկտրականության արտադրությունը, սպառումը և արտահանումը Հայաստանում։ Հայաստանի էլեկտրաէներգետիկան հետխորհրդային՝ 1990 ականների դաժան ճգնաժամից հետո, շնորհիվ Մեծամորի ատոմային էլեկտրակայանի վերաբացման, մշտապես ավելցուկային հզորություն է ունեցել։


Հայաստանը ենթադրվում է, որ ունի նավթի և գազի պաշարներ, սակայն ներկայումս համարյա այդ բոլորը ներկրում է Ռուսաստանից։ Նոր Իրան-Հայաստան գազատարի տարողունակությունը թույլ է տալիս Հայաստանին 2008 թ. պահանջարկից երկու անգամ ավել գազով մատակարարել։ Այն ներուժ ունի ապահովելու Հայաստանի էներգետիկ ապահովությունը որպես այլընտրանքային աղբյուր Վրաստանի տարածքով անցնող Ռուսաստանի կողմից վերահսկվող գազատարին։ Չնայած հանածո վառելիքի բացակայությանը, Հայաստանը էլեկտրաէներգիայի արտադրության համար զգալի ռեսուրսներ ունի։ Մեծամորի ատոմակայանը ապահովում է երկրի էլեկտրականության 42.9%-ը։ Հայաստանը ծրագրում է նոր ատոմակայան կառուցել, որը կփոխարինի 1979 թ. կառուցած Մեծամորի ատոմակայանին։ Երկիրը նաև ունի տասնմեկ հիդրոէլեկտրակայան և նախատեսվում է Սյունիքում կառուցել Ջերմաղբյուր երկրաջերմային էլեկտրակայան։ Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի մնացած մասը արտադրվում է գազի այրմամբ՝ Երևանի և Հրազդանի ջերմաէլեկտրակայաններ։ Քամու էներգետիկան Հայաստանում թույլ է զարգացած, 2008-ից սկսած Հայաստանում գործում է միայն մի քամու էլեկտրակայան Լոռու մարզում։ Հայկական և Իրանական էներգետիկ սեկտորները այժմ միասին նախագծում են Իրանահայկական էլեկտրակայան, որը կդառնա երկրի ամենամեծ քամու էլեկտրակայանը։ Հայաստանը ԵՄ INOGATE էներգետիկ ծրագրի գործընկեր երկիր է։ Եվրամիության էներգետիկ ծրագիրն ունի չորս հիմնական ուղղություններ՝ էներգետիկ անվտանգության կատարելագործում, էներգետիկ շուկայի անդամ երկրների կոնվերգենցիա (միավորում) Եվրամիության ներքին էներգետիկ շուկայի սկզբունքների հիման վրա, էներգետիկայի կայուն զարգացման աջակցություն, ընդհանուր և տարածաշրջանային էներգետիկ ծրագրերի համար ներդրումների ներգրավում։

Մեր օրերում մարդն առանց էներգիայի չի կարող ապրել և ինչքան էլ փորձի նորագույն տեխնոլոգիաների միջոցով բնական, այլընտրանքային եղանակով էներգիա ստանալ միևնույն է դրա ընթացքը ազդելու է բնության վրա: Տարածված էներգակիրներից են գազը, ածուխը, միջուկային վառելիքը, հոսող ջրերը: Նավթը, գազը և ածուխը էներգիայի վերածվելու ընթացքում վնաս են հասցնում բնությանը: Հողը հարստացնում են անօրգանական նյութերով, որոնց քայքայումը տեղի է ունենում երկար ժամանակահատվածում: Ատոմակայանները ճառագայթման աղբյուրներ են: Եթե ատոմակայանները անվտագության կանոնները չպահպանելով ՝գտնվում են բնակելի տարածքին մոտ, ապա բնակչությանը սպառնում են բազմաթիվ հիվանդություններ: Ատոմակայանների ճառագայթման պատճառով կարող է ննվազել հողի բերքատվությունը:

Այլընտրանքային էներգիան  լայն հասկացողություն է, որն իր մեջ ընգրկում է վերականգնվող էներգիայի աղբյուրների յուրացումը, ինչպես նաև էներգիայի ստացման էներգախնա և «կանաչ» տեխնոլոգիաները:

Էներգիայի ստացման այլընտրանքային աղբյուրներ են համարվում հիդրոէլեկտրակայանները, արևի էլեկտրակայանները: Չնայած շահավետությանը դրանք դեռևս լայն կիրառում չունեն:

Եթե այլընտրանքային էներգետիկայի աղբյուրները զարգացում ունենան Հայաստանում, կգա մի ժամանակ, երբ էլեկտրակայանները շահագործումից դուրս կգան: Այդ դեպքում վնասը համեմատաբար քիչ կլինի:

Էներգիան խնայելու համար հարկավոր է կենցաղում օգտագործել քիչ էներգիա ծախսող սարքավորումներ, ուշադիր լինել, որպեսզի էներգիա ծախսող յուրաքանչյուր սարք երկար ժամանակ անտեղի միացրած չմնա: